Tại Phiên thỏa luận về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân. Đại biểu Quốc hội tỉnh Kon Tum Tô Văn Tám và 13 đại biểu đã phát biểu thảo luận. Các ý kiến đại biểu Quốc hội phát biểu rất sôi nổi, tâm huyết, trí tuệ, cụ thể và trách nhiệm cao, tập trung vào các nội dung trọng tâm, chủ yếu của việc sửa đổi luật và dự thảo nghị quyết về việc thi hành luật và các luật có liên quan. Hầu hết ý kiến của đại biểu cơ bản nhất trí với nhiều nội dung của dự thảo luật, đồng thời phân tích, đánh giá làm sâu sắc thêm nhiều nội dung và cũng góp ý kiến nhiều vấn đề cụ thể để tiếp tục hoàn thiện các quy định cụ thể trong các điều khoản của dự thảo luật này.

Về thẩm quyền của Tòa án nhân dân khu vực, theo đại biểu Tô Văn Tám dự thảo đang quy định theo hướng trao toàn bộ thẩm quyền xét xử sơ thẩm về các vụ việc dân sự, hành chính, lao động, hôn nhân gia đình,... v.v cho Tòa án nhân dân khu vực. Việc trao quyền theo hướng này phù hợp với hướng cải cách tư pháp, đó là tư pháp gần dân, đảm bảo các khiếu kiện, khiếu nại của người dân được giải quyết tranh chấp gần nơi mình sinh sống và đối với tòa án thì góp phần chuyên môn hóa và chuyên sâu cho tòa án mỗi cấp. Nhưng ở đây có một vấn đề nên quan tâm đó là các Tòa án nhân dân khu vực sắp tới sẽ được thành lập trên cơ sở các tòa cấp huyện hiện tại được tổ chức lại và như thế năng lực, nhân lực, kinh nghiệm của toà án cấp huyện hiện nay cũng có tình trạng chưa đồng đều, nên khi tổ chức lại các tòa khu vực như vậy thì tình trạng không đồng đều vẫn còn tồn tại. Như vậy, những vụ việc về dân sự hay hành chính có những vụ việc rất phức tạp, nhất là những vụ liên quan yếu tố nước ngoài, những vụ hành chính có thể liên quan đến nhiều địa phương hay những vụ dân sự có giá trị rất lớn. Vấn đề đặt ra cho tòa án khu vực cũng cần phải quan tâm và cùng với đó chúng ta nâng thẩm quyền xét xử về hình sự lên thì tòa án khu vực sẽ rất nhiều việc.

Cho nên, để giải quyết việc giúp cho tòa khu vực giải quyết những vụ phức tạp, hay giá trị đặc biệt lớn, hay những vụ liên quan tới yếu tố nước ngoài phức tạp như vậy, theo đại biểu Tô Văn Tám nên có một cơ chế, quy định cho phép Tòa án cấp tỉnh có quyền rút một số vụ việc dân sự lên để Tòa cấp tỉnh giải quyết. Như vậy, về mặt nguyên tắc thì vẫn giao theo hướng cho tòa khu vực, nhưng trong trường hợp có những vụ quá phức tạp và có yếu tố nước ngoài, đặc biệt lớn thì trao quyền cho tòa cấp tỉnh có thể rút lên. Nên có quy định như thế để có thể giúp cho tòa khu vực trong những vụ phức tạp mà nó cũng không vi phạm đến vấn đề chúng ta đang quy định theo hướng chuyên môn hóa.

Về việc thành lập Tòa phá sản hay Tòa sở hữu trí tuệ ở một số tòa án khu vực, có một số đại biểu băn khoăn vì ít cho nên không nên thành lập mà nên để cho tòa cấp tỉnh xử lý. Theo đại biểu Tám, dự thảo quy định theo hướng chỉ một số khu vực chứ không phải tất cả. Khả năng sắp tới, Tòa án nhân dân tối cao sẽ tham mưu cho Ủy ban thường vụ Quốc hội thành lập một số khu vực nào mà có nhiều yêu cầu về phá sản, nhiều yêu cầu về sở hữu tuệ thì lúc đó mới thành lập, vì vậy việc quy định thành lập tòa chuyên trách, tòa phá sản và tòa sở hữu trí tuệ ở một số tòa án khu vực cũng rất phù hợp;...

Theo chương trình kỳ họp, dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân sẽ được Quốc hội xem xét, thông qua vào sáng ngày 25/6/2025./.