Tại Phiên làm việc này, các ĐBQH Trần Thị Thu Phước và Tô Văn Tám đã phát biểu ý kiến tham gia xây dựng luật.

Theo đại biểu Trần Thị Thu Phước, Ban soạn thảo đã rất công phu, nghiêm túc trong việc xây dựng Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự lần này. Dự thảo đã đề xuất nhiều nội dung sửa đổi, bổ sung quan trọng, mang tính đột phá, bám sát các mục tiêu và quan điểm chỉ đạo đã đề ra. Đại biểu ủng hộ việc mở rộng phạm vi chịu trách nhiệm hình sự đối với hành vi chuẩn bị phạm tội ở 06 tội danh và mở rộng phạm vi chịu trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại đối với 09 tội danh. Điều này xuất phát từ yêu cầu thực tiễn đấu tranh phòng, chống tội phạm, giúp các cơ quan chức năng có cơ sở pháp lý vững chắc hơn để xử lý các hành vi nguy hiểm cho xã hội ngay từ giai đoạn đầu, cũng như xử lý nghiêm các vi phạm do pháp nhân thương mại gây ra, đặc biệt trong các lĩnh vực kinh tế, môi trường.

ĐBQH Trần Thị Thu Phước phát biểu thảo luận chiều ngày 20-5-2025

Đại biểu Trần Thị Thu Phước nhất trí cao với việc Dự thảo đề xuất bỏ hình phạt tử hình ở 08 tội danh và thay thế bằng hình phạt tù chung thân không xét giảm án. Đây là bước đi phù hợp với xu thế chung của thế giới, thể hiện rõ chính sách nhân đạo, tôn trọng và bảo vệ quyền sống của Đảng và Nhà nước ta, đồng thời vẫn đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật đối với những trường hợp phạm tội đặc biệt nghiêm trọng thông qua việc thay thế bằng hình phạt tù chung thân không xét giảm án. Việc bổ sung quy định Tòa án có thể tuyên hoãn thi hành án tử hình 02 năm và các trường hợp không thi hành án tử hình đối với người mắc bệnh hiểm nghèo giai đoạn cuối, người nhiễm HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS cũng là những quy định rất nhân văn, phù hợp.

Đại biểu Phước đặc biệt quan tâm và ủng hộ việc bổ sung quy định về loại trừ trách nhiệm hình sự trong trường hợp nghiên cứu, thử nghiệm, áp dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật, công nghệ và mô hình kinh doanh mới (Điều 25 Dự thảo) theo tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW. Đây là một quy định mang tính đột phá, tháo gỡ những rào cản pháp lý, khuyến khích sự đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ dám làm trong nghiên cứu khoa học và phát triển kinh tế. Tuy nhiên, đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu, quy định cụ thể hơn nữa các điều kiện, tiêu chí để áp dụng quy định này, đảm bảo tính chặt chẽ, tránh việc lợi dụng quy định để trốn tránh trách nhiệm hình sự.

Sau khi Luật này được Quốc hội thông qua, đề nghị Chính phủ và các cơ quan hữu quan sớm ban hành các văn bản hướng dẫn chi tiết, tổ chức tập huấn sâu rộng cho các lực lượng thực thi pháp luật, đồng thời đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật trong toàn xã hội để luật nhanh chóng đi vào cuộc sống và phát huy hiệu quả.

Đối với Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự, đại biểu Trần Thị Thu Phước đồng tình với sự cần thiết ban hành luật. Đại biểu Phước nhất trí cao với các đề xuất sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến tên gọi, thẩm quyền, nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng để phù hợp với mô hình tổ chức mới: Cơ quan điều tra tổ chức theo 02 cấp (Bộ và tỉnh); Viện kiểm sát nhân dân và Tòa án nhân dân tổ chức theo 03 cấp (tối cao, cấp tỉnh, khu vực). Việc này đảm bảo sự tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả của bộ máy, đồng thời phản ánh đúng thực tiễn sau khi không còn tổ chức Công an cấp huyện, kết thúc hoạt động của Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân cấp cao và cấp huyện. Các điều chỉnh về thẩm quyền điều tra, giải quyết tranh chấp thẩm quyền, ủy thác điều tra, gia hạn điều tra, gia hạn tạm giam, thẩm quyền truy tố, thẩm quyền xét xử sơ thẩm, phúc thẩm, giám đốc thẩm, tái thẩm, giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tố tụng và các quy định liên quan khác là phù hợp, logic với sự thay đổi về cơ cấu tổ chức của các cơ quan tiến hành tố tụng.

Đại biểu Trần Thị Thu Phước ủng hộ việc bổ sung quy định cho phép Cơ quan điều tra kết luận điều tra đề nghị truy tố và Viện kiểm sát quyết định truy tố đối với bị can trong trường hợp bị can bỏ trốn và việc truy nã không có kết quả hoặc bị can đang ở nước ngoài mà không thể triệu tập, với điều kiện đã có đủ căn cứ chứng minh hành vi phạm tội và bảo đảm quyền bào chữa cho bị can (sửa đổi Điều 233). Đây là một bước tiến quan trọng, đáp ứng yêu cầu cấp bách từ thực tiễn đấu tranh phòng, chống tội phạm, nhất là đối với các vụ án kinh tế, tham nhũng lớn, phức tạp, có yếu tố nước ngoài, khi nhiều đối tượng chủ mưu, cầm đầu bỏ trốn gây khó khăn cho việc giải quyết triệt để vụ án và thu hồi tài sản. Quy định này sẽ góp phần đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật, tránh bỏ lọt tội phạm và không làm ảnh hưởng đến tiến độ xử lý chung của toàn bộ vụ án.

Tuy nhiên, đối với quy định về điều tra, truy tố vắng mặt, đề nghị trong văn bản hướng dẫn thi hành cần quy định hết sức chặt chẽ về quy trình, thủ tục triệu tập, thông báo cho bị can đang ở nước ngoài, cũng như các biện pháp đảm bảo quyền bào chữa của họ một cách thực chất nhất, tránh hình thức, nhằm phòng ngừa oan sai và đảm bảo các yêu cầu của hợp tác quốc tế về tư pháp hình sự.

ĐBQH Tô Văn Tám phát biểu chiều ngày 20-5-2025

Đại biểu Tô Văn Tám đã phát biểu tham gia 3 ý kiến đối với Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự về phạm vi, sự cần thiết ban hành luật; Việc nâng mức hình phạt tù, hình phạt tiền đối với một số tội danh; Việc bổ sung tội sử dụng trái phép chất ma túy;...